Saturday, July 2, 2016

একাদশ অধ্যায়: বিশ্বৰূপ দৰ্শন


ভগৱানৰ স্বৰূপ

বতৰ ফৰকাল। আকাশত শুকুলা মেঘে অহাযোৱা কৰিছে।

ৰবিবাৰে ৰাতিপুৱাই ককাকে আটাইকেইটা ল’ৰা ছোৱালীক মাতি পঠিয়ালে। নীল, অভি, ৰাণী, প্ৰীতি, আয়ান আটাইকেইটা গোট খালে।

“আমি আজি ফুৰিবলৈ যাওঁ ব’ল। গছ গছনিৰ মাজত সময় কটাওঁ। বতৰো বৰ ভাল”।

ককাকৰ কথা শুনি আটায়ে জঁপিয়াই উঠিল। নীল আৰু ৰাণীয়ে এটা বেগত খাবলৈ কল আৰু আপেল কেইটামান লৈ ল’লে। লগতে দুবটল পানী।

ঘৰৰ পৰা অলপ দূৰ গ’লেই এডৰা হাবি আছে। সেই হাবিত গছ গছনিৰ মাজে মাজে খোজকাঢ়ি যাবলৈ লুংলুঙীয়া বাট আছে। ককাকে সেই হাবিডৰালৈকে ল’ৰা ছোৱালীহঁতক লৈ গ’ল।

গছ গছনিবোৰলৈ আঙুলিয়াই ককাকে ক’লে, “চা চোন, ইয়াত কিমান বেলেগে বেলেগ ধৰণৰ গছ আছে, লতা বন আছে। এই গছ গছনি, লতা বন বোৰত আশ্ৰয় কৰি কিমান বেলেগ বেলেগ জীৱ জন্তু, চৰাই চিৰিকতি আছে”।

“ককা, এই গছ গছনি, জীৱ জন্তু বোৰো ভগৱানেই সৃষ্টি কৰিছে নহয়নে”? ৰাণীয়ে সুধিলে।

“ভগৱানে এই গছ গছনি, জীৱ জন্তু বোৰৰো অকল সৃষ্টিয়েই কৰা নাই, এই সকলোবোৰৰ মাজতো ভগৱান আছে, নহয় জানো ককা”? নীলে ক’লে।

“মই বৰ সন্তোষ পাইছোঁ যে তহঁতে গীতাৰ শিকনিবোৰ বুজিবলৈ লৈছ”ককাকে মিচিকিয়াই হাঁহিলে।
“ককা, মই সঁচাকৈয়ে আচৰিত হওঁ। ইমানবোৰ গছ গছনি, ইমানবোৰ জীৱ জন্তু সকলোতে একে সময়তে ভগৱান থাকিব পাৰেনে? সেয়া কেনেকৈ সম্ভৱ ককা”? নীলে সুধিলে।

“অকল গছ গছনি, জীৱ জন্তুৱেই নহয়, মই দেখোন কৈছিলোঁৱেই এই পৃথিৱীৰ পাহাৰ - ভৈয়াম, নদ – নদী, সাগৰ - মহাসাগৰ আৰু বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ডৰ গ্ৰহ, নক্ষত্ৰ, ধুমকেতু, উল্কা আদি এই সকলোবোৰ ভগৱানেই সৃষ্টি কৰিছে বাবে সকলোতেই ভগৱানত অস্তিত্ব আছে”।

“কিন্তু ককা, সকলোতে যে ভগৱান আছে তাৰ কিবা প্ৰমাণ আছেনে”? অভিয়ে সুধিলে।

“গীতাৰ একাদশ অধ্যায়ত অৰ্জুনেও শ্ৰীকৃষ্ণৰ পৰা জানিব বিচাৰিছে একেজন ভগৱান একেসময়তে সকলোতে কেনেদৰে থাকিব পাৰে নতুবা সকলোতে ভগৱানৰ অস্তিত্ব কেনেকৈ থাকিব পাৰে। অৰ্জুনেও শ্ৰীকৃষ্ণৰ ওচৰত এই কথাৰ প্ৰমাণ বিচাৰিলে” ককাকে ক’লে।

“প্ৰমাণ চাব বিচাৰিলে? কেনেকুৱা প্ৰমাণ ককা”? প্ৰীতিয়ে সুধিলে।

“তেওঁ ভগৱানৰ সেই ৰূপটো চাবলৈ বিচাৰিলে যিটো ৰূপত এই বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ডৰ প্ৰতিটো বস্তুৰ মাজতে ভগৱানৰ অস্তিত্ব থকাৰ উমান পোৱা যায়” এই বুলি কৈ ককাকে লুংলুঙীয়া বাট এটাৰে অলপ দূৰ আগবাঢ়ি গ’ল। পিছে পিছে ল’ৰা ছোৱালীহঁত। 

পিছে পিছে যোৱা ৰাণীয়ে সুধিলে, “ভগবানৰ সেই ৰূপটো কেনেকুৱা ককা? সেই ৰূপটো আমি নেদেখোঁ নেকি”?

“ভগবানৰ এই ৰূপ সকলোৱে দেখা নাপায়, কাৰণ সেই ৰূপ চাবলৈ হ’লে ভগবানে দিব্য চক্ষু প্ৰদান কৰিব লাগিব। কুৰুক্ষেত্ৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰৰ সোঁমাজত শ্ৰীকৃষ্ণই যেতিয়া ভগবানৰ প্ৰকৃত ৰূপ প্ৰদৰ্শন কৰিছিল, তেতিয়া অৰ্জুনৰ বাহিৰে কোনেও সেই ৰূপ নিজৰ চকুৰে দেখা পোৱা নাছিল। কাৰণ কেৱল অৰ্জুনকহে ভগৱানে দিব্য চক্ষু প্ৰদান কৰিছিল”ককাকে ক’লে।

হাবিৰ মাজৰ এডোখৰ মুকলি ঠাইত গছৰ গুৰি এটাত ককাক বহিল। ল’ৰা ছোৱালীকেইটিয়ে ওচৰে পাজৰে ৰ’ল।

“দিব্য চক্ষু মানে কি ককা”? আয়ানে সুধিলে।

“একাদশ অধ্যায়ৰ ৮ নং শ্লোকত শ্ৰীকৃষ্ণই অৰ্জুনক কৈছে,

ন তুং মাং শক্যসে দ্ৰষ্টুমনেনৈৱ স্বচক্ষুষা।
দিৱ্যং দদামি তে চক্ষু: পশ্য মে য়োগমৈশ্বৰম।।

এই শ্লোকটোত শ্ৰীকৃষ্ণই অৰ্জুনক কৈছে তুমি তোমাৰ এই চকু দুটাৰে মোৰ প্ৰকৃত ৰূপ দেখা নাপাবা। তাৰ বাবে তোমাক দিব্যচক্ষুৰ প্ৰয়োজন হ’ব। সেই চকুৰেহে তুমি মোৰ ঐশ্বৰিক ৰূপ দেখিবলৈ পাবা। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল আমি আমাৰ সাধাৰণ চকুৰে কেৱল বাহিৰৰ পাৰ্থিৱ জগতখনহে দেখা পাওঁ। কিন্তু আমাৰ মনৰ ভিতৰৰ জগতখন দেখা নাপাওঁ। আমাৰ মনৰ ভিতৰৰ জগতখন চাবলৈ আৰু ভগৱানৰ স্বৰূপ বুজি পাবলৈ আমাক দিব্য চক্ষুৰ প্ৰয়োজন”ককাকে ক’লে।

“ককা, আজিকালি ওলোৱা থ্ৰি ডি চিনেমা চাবলৈ যে বিশেষ ধৰণৰ চশমা পিন্ধিব লাগে, সেইদৰে ভগৱানৰ প্ৰকৃত ৰূপ দৰ্শন কৰিবলৈও দিব্য চক্ষু নামৰ এক বিশেষ চশমাৰ প্ৰয়োজন হয় নেকি”? নীলে সুধিলে। নীলৰ কথা শুনি আটায়ে হাঁহিলে।

“তই ঠিকেই বুজিছ। কিন্তু দিব্য চক্ষু কেৱল এজোৰ চশমা নহয়। আচলতে দিব্য চক্ষু হ’ল আমাৰ অন্তৰত ভগৱানৰ অস্তিত্ব আৰু ভগৱানৰ বিশালতা অনুভৱ কৰাৰ এক বিশেষ ক্ষমতা। এই বিশেষ ক্ষমতা অৰ্জন কৰিব পাৰিলেহে ভগৱানৰ প্ৰকৃত ৰূপ দৰ্শন কৰিব পাৰি”। ককাকে বুজাই দিলে।

“ককা, অৰ্জুনৰ সেই বিশেষ ক্ষমতা আছিল নেকি”? ৰাণীয়ে সুধিলে।

“অৰ্জুন শ্ৰীকৃষ্ণৰ আটাইতকৈ ভাল বন্ধু আৰু একান্ত অনুগত ভক্ত আছিল। সেই কাৰণে অৰ্জুনক শ্ৰীকৃষ্ণই কেৱল অলপ সময়ৰ বাবে সেই বিশেষ ক্ষমতা প্ৰদান কৰিছিল”। ককাকে ক’লে।

“ককা, অৰ্জুনক শ্ৰীকৃষ্ণই দিব্য চক্ষুৰে কি দেখুৱালে”? প্ৰীতিয়ে সুধিলে।

“অৰ্জুনক শ্ৰীকৃষ্ণই দিব্য চক্ষুৰে ভগৱানৰ বিশ্বৰূপ দেখুৱালে”। ককাকে ক’লে।

“বিশ্বৰূপ কি ককা? বিশ্বৰূপ দেখিবলৈ কেনেকুৱা”? আয়ানে সুধিলে।

“গীতাৰ একাদশ অধ্যায়ত ভগৱানৰ এই বিশ্বৰূপৰ বৰ্ণনা দিয়া আছে। এই বিশ্বৰূপ অতি আচৰিত সেই ৰূপত অসংখ্য মুখ আৰু অসংখ্য চকু থকা, দিব্য অলংকাৰ পিন্ধা, উজ্জ্বল ৰঙৰ কাপোৰেৰে আৱৰা, বিভিন্ন অস্ত্ৰ শস্ত্ৰৰে সুসজ্জিত, গাত বিভিন্ন  সুগন্ধি প্ৰলেপ সনা, হাজাৰ সূৰ্যতকৈও উজ্জ্বল, চকু চাট মাৰি ধৰা ভগৱানৰ বিশাল আৰু বিৰাট ৰূপৰ কথা কোৱা হৈছে। এই ৰূপৰ বৰ্ণনা দিয়াটোৱেই কঠিন। এই সন্মোহিনী ৰূপেৰে ভগৱানে অৰ্জুনক দেখুৱাইছিল যে এই বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ডত ভগৱানতকৈ শক্তিশালী, ভগৱানতকৈ সৰ্বব্যাপী আন একোৱেই হ’ব নোৱাৰে”। ককাকে ক’লে।

“কথাটো বুজাই দিয়াচোন ককা। ভগবানৰ অসংখ্য মুখ আৰু অসংখ্য চকু  কেনেকৈ থাকিব পাৰে”? ৰাণী আচৰিত হ’ল।

“অসংখ্য মুখ আৰু অসংখ্য চকুৰ অৰ্থ হ’ল এই বিশ্বৰ সকলোৰে মাজত সমানেই একেজন ভগৱান আছে। আজিকালি যে সকলোতে কেমেৰা লগোৱা থাকে আৰু কেমেৰাৰে সকলো চাই থাকিব পাৰি ঠিক তেনেকৈয়ে ভগৱানেও অসংখ্য চকুৰে আমাক সকলোকে চাই থাকে”। ককাকে বুজালে।

“চি চি টি ভি কেমেৰাৰ দৰে নেকি ককা? আজিকালি বজাৰ, শ্বপিং মল আদিতো এনেকুৱা কেমেৰা থাকে”। অভিয়ে ক’লে।

“ঠিকেই বুজিছ। যিদৰে সেই কেমেৰাবোৰেৰে কোনে, ক’ত কি কৰিছে চাব পাৰি, ভগৱানেও তেওঁৰ অসংখ্য চকুৰে এই বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ডৰ সকলোকে চাই থাকে”। ককাকে ক’লে।

“ককা, অৰ্জুনে আৰু কি কি দেখিলে”? আয়ানে সুধিলে।

“অৰ্জুনে দেখিলে যে ভগৱান যিদৰে সকলোতে বিয়পি আছে, সেইদৰে ভগৱানৰ মাজতে সকলো আছে। আনকি সূৰ্য, চন্দ্ৰ, গ্ৰহ, নক্ষত্ৰ, তাৰকাৰাজ্য, উল্কা, ধুমকেতু আদিও ভগৱানৰ মাজতেই আছেএই পৃথিৱীৰ সকলো জীৱ জন্তু, গছ গছনি, চৰাই চিৰিকতি, পাহাৰ পৰ্বত, নদী সাগৰ আদি সকলো ভগৱানতে আছে। আনকি তেওঁ অতীত, বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ বহুত ঘটনাই সেই বিশ্বৰূপত দেখিবলৈ পালে”। ককাকে ক’লে।

“কথাটো বৰ আচৰিত লাগিছে ককা? অৰ্জুনে ভৱিষ্যতৰ কথাও দেখিবলৈ পাইছিলনে? এয়া কেনেকৈ সম্ভৱ”? নীলে সুধিলে।

“গীতাত অৰ্জুনক শ্ৰীকৃষ্ণই কৈছে যে তেওঁ অতীত, বৰ্তমান আৰু ভৱিষ্যতৰ যিহকে চাবলৈ বিচাৰে সকলো ভগৱানৰ মাজতে বিচাৰি পাব। ইয়াৰ অৰ্থ হ’ল এইটো যে আমাৰ জীৱনত ঘটা বৰ্তমান, অতীত বা ভৱিষ্যতৰ সকলো ঘটনা ভগৱানৰ ইচ্ছা অনুসৰিয়েই হয়। ভগৱানৰ ওচৰত সকলো ঘটনাৰে কাৰণ বিচাৰি পোৱা যায়। ভৱিষ্যতৰ কথা দেখা পোৱাৰ অৰ্থ হ’ল, ভগৱানৰ পৰম ভক্ত জনে ভৱিষ্যতৰ আগজাননি পায় আৰু ভৱিষ্যতৰ কথাও অনুমান কৰিব পৰা জ্ঞান লাভ কৰে। সঁচাকৈয়ে ভগৱানৰ দৰে বিশাল আন একোৱেই হ’ব নোৱাৰে। অৰ্জুনে শ্ৰীকৃষ্ণৰ কৃপাত ভগৱানৰ এই বিশালতা অনুভৱ কৰিব পাৰিছিল”। ককাকে ক’লে।

“অৰ্জুনে সঁচাকৈয়ে এইবোৰ দেখিছিলনে ককা? নে এয়া তেওঁৰ মনৰ ভ্ৰম আছিল”? অভিয়ে সুধিলে।

“তই বৰ উচিত প্ৰশ্ন কৰিছ অভি। সাধাৰণ মানুহৰ বাবে অৰ্জুনৰ বিশ্বৰূপ দৰ্শন সঁচাকৈয়ে এক অলৌকিক ঘটনাআচলতে বাহ্যিক দৃষ্টিৰে আমি এই বিশ্বৰূপৰ মহত্ব অনুভৱ কৰিবই নোৱাৰোঅৰ্জুনেও হয়তো দিব্য চক্ষুৰে বিশ্বৰূপ দৰ্শন কৰাৰ লগতে মনৰ মাজতো ভগৱানৰ সৰ্বব্যাপী স্বৰূপ উপলব্ধি কৰিছিল। ব্ৰহ্মা, বিষ্ণু, শিৱ আদি দেৱতা সকল আৰু আন আন দেৱ দেৱী, দেৱতা, ঋষি মুনি সকলকো তেওঁ ভগৱানৰ সেই বিশ্বৰূপত দৰ্শন কৰিছিল। আনকি তেওঁ কুৰুক্ষেত্ৰ যুদ্ধক্ষেত্ৰত গোট খোৱা ৰজা মহাৰজা, বীৰ সকলকো সেই বিশ্বৰূপত প্ৰত্যক্ষ কৰিছিল। এই জগতত আমি দেখা প্ৰায় প্ৰতিটো বস্তুৱেই তেও বিশ্বৰূপত দেখা পাইছিল। এই বিশ্বৰূপ দৰ্শনৰ দ্বাৰা বিশ্ব ব্ৰহ্মাণ্ডৰ সকলো বস্তুৰ মাজতে যে ভগৱান বিৰাজমান সেই কথা তেওঁ ভালদৰে হৃদয়ঙ্গম কৰিব পাৰিছিল। গতিকে এয়া অৰ্জুনৰ ভ্ৰম নাছিল, বৰং সৰ্ব ব্যাপী ভগৱানৰ ব্যাপকতা আৰু বিশালতাৰ অনুভৱ আছিল”।

“ককা, অৰ্জুনক শ্ৰীকৃষ্ণই আৰু আৰু কি কি দেখুৱালে”? ৰাণীয়ে প্ৰশ্ন কৰিলে।

“অৰ্জুনক শ্ৰীকৃষ্ণই ভগৱানৰ সংহাৰকাৰী ৰূপটোও দেখুৱালে। ভগৱানে যিদৰে সকলোকে সৃষ্টি কৰিছে, সেইদৰে ভগৱানে সকলোকে বিনাশো কৰে। ভগৱানৰ এই সংহাৰকাৰী ৰূপটোকে গীতাত কাল বুলি কৈছে। কালৰ হাতত সকলোৰে এদিন নহয় এদিন মৃত্যু হ’বই। কালে সকলোকে ধ্বংস কৰিব, কালৰ হাতৰ পৰা কোনেও সাৰি যাব নোৱাৰে। ভগৱানে সকলোৰে ভাগ্য আগতেই নিৰ্ণয় কৰি থৈছে। সকলোৰে মৃত্যুও আগতেই স্থিৰ কৰি থোৱা আছে। আনকি কুৰুক্ষেত্ৰ যুদ্ধৰ ফলাফলো আগতেই ঠিৰাং কৰি থোৱা হৈছে, কাৰণ সদায় সত্যৰহে জয় হয়। সেয়েহে শ্ৰীকৃষ্ণই অৰ্জুনক কৈছে, ‘উঠা, যুদ্ধ কৰা। যুদ্ধত যিসকলৰ মৃত্যু হ’ব, তেওঁলোকৰ মৰণ আগতেই বিধাতাই স্থিৰ কৰি ৰাখিছে। তেওঁলোকৰ মৃত্যুৰ কাৰণে তুমি চিন্তা নকৰিবা। যুদ্ধ কৰি মাথোন নিজৰ কৰ্তব্য পালন কৰা’”

“তেতিয়া অৰ্জুনে কি কৰিলে ককা”? আয়ানে সুধিলে।

“ভগৱানৰ তেনেকুৱা বিশাল, সৰ্বব্যাপী ৰূপ অন্তৰত উপলব্ধি কৰাৰ পিছত অৰ্জুনৰ কেনে অনুভৱ হ’ব তহঁতেই ক’চোন। ৰাণী তয়েই ক’চোন তেনে অৱস্থাত তোৰ কেনে লাগিব”, ককাকে ৰাণীৰ পিনে চালে।

“মোৰ হ’লে বৰ ভয় লাগিলহেঁতেন। ভয়তে মই দৌৰ মাৰি ঘৰৰ ভিতৰত সোমলোঁহেতেন”। ৰাণীৰ কথা শুনি আটায়ে হাঁহিলে।

“আচলতে অৰ্জুনৰো বৰ ভয় লাগিছিল। তেওঁৰ মুখৰ মাত হেৰাই গৈছিল। অণ্ঠ কণ্ঠ শুকাই গৈছিল। যিজন শ্ৰীকৃষ্ণক তেওঁ লগৰীয়া বুলি ভাবিছিল, যিজনৰ সৈতে সদায় ৰং ধেমালি কৰিছিল, সেইজন শ্ৰীকৃষ্ণই সৰ্বব্যাপী ভগৱান বুলি জানিব পাৰি তেওঁ  থক থককৈ কঁপি উঠিছিল। তেওঁ বহু সময়ত শ্ৰীকৃষ্ণক লগৰীয়া বুলি ভাবি হাঁহি ধেমালি কৰিছিল, কেতিয়াবা উপহাসো কৰিছিল। কিন্তু সেইজনেই যেতিয়া পৰম ক্ষমতাশালী ভগৱান বুলি জানিব পাৰিলে তেওঁ লজ্জিত হ’ল। সেইবোৰৰ বাবে তেওঁ শ্ৰীকৃষ্ণৰ ওচৰত ক্ষমাও বিচাৰিলে”।

“তেতিয়া শ্ৰীকৃষ্ণই কি ক’লে ককা”? ৰাণীয়ে সুধিলে।

“শ্ৰীকৃষ্ণই যেতিয়া দেখিলে যে তেওঁৰ বিশ্বৰূপ দেখি অৰ্জুনে ভয় খাই কঁপিবলৈ ধৰিছে, অৰ্জুনে তেওঁকেই ভগৱান বুলি বুজিব পাৰি লজ্জিত হৈছে, তেতিয়াই তেওঁ নিজৰ মানৱ ৰূপলৈ ঘূৰি আহিল। তেওঁ অৰ্জুনক ক’লে যে ভগৱানৰ বিশ্বৰূপ দৰ্শনৰ সৌভাগ্য কেৱল অৰ্জুনৰহে হৈছেএই জগতত আন কোনেও সেই ৰূপ কেতিয়াও দেখা পোৱা নাই। কিন্তু সেই বুলি অৰ্জুনৰ লগত থকা তেওঁৰ পূৰ্বৰ সম্পৰ্ক আৰু বন্ধুত্ব অকণো সলনি হোৱা নাই”। ককাকে ক’লে।

“ককা, ভগৱানৰ সেই ৰূপ আন কোনেও কিয় দেখা পোৱা নাই? ঋষি মুনি সকলে ভগৱানক পাবলৈ চোন গভীৰ তপস্যা কৰে। তেওঁলোকেও ভগৱানৰ এই ৰূপ দেখা নাপায়নে”? অভিয়ে সুধিলে।

“তই বৰ ভাল প্ৰশ্ন কৰিছ অভি। একাদশ অধ্যায়ৰ ৫৩ নং শ্লোকত শ্ৰীকৃষ্ণই কৈছে –

নাহং ৱেদৈৰ্ন তপসা ন দানেন ন চেজ্যয়া ।
শক্য এৱংৱিধো দ্ৰষ্টুং দৃষ্টৱানসি মাং য়থা।।

অৰ্থাৎ কেৱল বেদৰ অধ্যয়ন, কঠোৰ তপস্যা কৰি, দান দি বা পূজা কৰি ভগৱানৰ বিশ্বৰূপ উপলব্ধি কৰিব নোৱাৰি”। ককাকে ক’লে।

“তেনেহ’লে কেনেকৈ পাৰি ককা”? প্ৰীতিয়ে সুধিলে।

“কেৱল একান্ত ভক্তিৰ দ্বাৰাহে সেই বিশ্বৰূপ অনুভৱ কৰিব পাৰি। অৰ্জুন কোনো ঋষি মুনি বা তপস্বী নাছিল। কেৱল শ্ৰীকৃষ্ণৰ একান্ত অনুগত ভক্ত হোৱা বাবেহে তেওঁ ভগৱানৰ বিশ্বৰূপ দৰ্শন কৰাৰ সৌভাগ্য লাভ কৰিছে। শ্ৰীকৃষ্ণই অৰ্জুনক কৈছে, যিজন ব্যক্তি সকাম কৰ্ম আৰু জল্পনা কল্পনাৰ কুপ্ৰভাৱৰ পৰা মুক্ত, যিজনে কেৱল ভগৱানৰ বাবেই কাম কৰে, যিজনে ভগবানকেই জীৱনৰ লক্ষ্য কৰি লৈছে, যিজনে সকলো প্ৰাণীকে মিত্ৰ জ্ঞান কৰে, সেইজন ভক্তইহে ভগবানৰ বিশ্বৰূপৰ স্বৰূপ উপলব্ধি কৰিব পাৰে”। ককাকে ক’লে।

“ককা অৰ্জুনৰ পিছত আৰু কোনো ভক্তই ভগবানৰ বিশ্বৰূপ দেখা নাই নেকি”? নীলে সুধিলে।

“ভগৱানৰ বিশ্বৰূপ দৰ্শন কৰাটো সাধাৰণ মানুহৰ বাবে সহজসাধ্য নহয়। কাৰণ বিশ্বৰূপ দৰ্শন কৰিবলৈ হ’লে ভগৱানৰ পৰা দিব্য চক্ষু লাভ কৰিব লাগিব। কিন্তু শ্ৰীকৃষ্ণই গীতাত কৈছে যে একান্ত অনুগত ভক্তই সেই বিশ্বৰূপৰ স্বৰূপ নিশ্চয়কৈ উপলব্ধি আৰু অনুভৱ কৰিব পাৰে। আমিও যদি ভগৱানৰ একান্ত ভক্ত হওঁ আমিও কিজানি সেই বিশ্বৰূপৰ স্বৰূপ অন্তৰত অনুভৱ কৰিব পাৰিম”। ককাকে ক’লে।

“ককা, এই কথাখিনি শুনি আমাৰ সঁচাকৈয়ে ভগৱানৰ বিশ্বৰূপ দৰ্শন কৰা যেনেই লাগিছে”। অভিয়ে ক’লে।

“তহঁতে ভগৱানৰ কথা সদায়েই মনত চিন্তা কৰি থাকিলে নিশ্চয় এদিন নহয় এদিন ভগৱানৰ বিশ্বৰূপৰ স্বৰূপ মনৰ মাজত অনুভৱ কৰিব পাৰিবিসদায় ভগৱানৰ ওচৰত প্ৰাৰ্থনা কৰিবি”।
“ককা, আমি সদায় প্ৰাৰ্থনা কৰোঁৱেই। আমি এদিন নহয় এদিন ভগৱানৰ স্বৰূপ জানিব পাৰিম নহয়নে”? ৰাণীয়ে সুধিলে।

“নিশ্চয় পাৰিবি। পিছে এতিয়া আমাৰ ভোকো লাগিছে, নহয়নে? নীল আৰু ৰাণীয়ে মোনাত অনা বস্তুবোৰ উলিয়াই দে। আমি আজি ইয়াতেই বনভোজ কৰোঁ। তহঁত আটায়ে বহি ল”ককাকে সকলোকে য’ত যেনেকৈ পাৰে বহিবলৈ ক’লে।

নীল আৰু ৰাণীয়ে লগত অনা কল আৰু আপেল সকলোৰে মাজত বিলাই দিলে। আটায়ে আনন্দ মনেৰে বনভোজ কৰি আন্ধাৰ হোৱাৰ আগে আগে ঘৰ পালেহি।